Ermənistan, Fransa və digər ermənipərəst dövlətlərin himayəsi ilə Beynəlxalq Frankofoniya Təşkilatının Parlament Assambleyası Azərbaycanı “etnik təmizləmədə” ittiham edən qətnamə qəbul edib. 1988-ci ildən başlayaraq Qərbi Azərbaycanda, keçmiş bədnam "dqmv" və ətraf rayonlarda soyqırımı, etnik təmizləmə, deportasiya siyasətini həyata keçirmiş, 30 ilədək Azərbaycanın dünya birliyi tərəfindən tanınan ərazisinin 20 faizini işğal altında saxlamış  ermənistana qarşı nəinki qətnamə, heç bir irad da bildirməyən bir qurumun birdən birə belə bir qətnamə qəbul etməsi bu təşkilatın bəzi dövlətlərin sifarişinin icraçısı olduğunu, qərəzkarlığını, beynəlxalq hüququ, haqq-ədaləti heçdən saydığını göstərir.

"Zəngəzur" Cəmiyyətləri İctimai Birliyi Assambleyanın gerçəklikdən uzaq bu qətnaməsini qətiyyətlə pisləyir, iki qonşu dövlət arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasına doğru real addımlar atıldığı bir dövrdə bu prosesə də zərbə vurduğunu bildirir. 

Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin dəstəyi ilə “Zəngəzur” Cəmiyyətləri İctimai Birliyinin “Şərqi Zəngəzur - Quruculuq və Böyük Qayıdışın ünvanı” layihəsi çərçivəsində iyulun 8-də AMEA-nın Lənkəran Regional Elmi Mərkəzində “Azərbaycan Respublikasında iqtisadi rayonların yeni bölgüsü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 7 iyul 2021-ci il tarixli Fərmanının 3 illiyinə həsr olunmuş elmi seminar keçirilib.

Seminarı giriş sözü ilə açan Mərkəzin direktoru, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Mehman  Əliyev dövlət başçımızın imzaladığı bu sənədin mətnini iştirakçıların diqqətinə çatdıraraq tarixi Zəngəzur mahalının əsrlər boyu Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olduğunu, böyük tarixi ədalətsizliklə İrəvan mahalı, Qərbi Azərbaycanın digər torpaqları kimi nankor qonşularımıza ərməğan edildiyini  tarixi faktlarla vurğulayıb. Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin fərmanı ilə ənənəvi sosial-iqtisadi, tarixi-mədəni bağlılıqları olan Zəngilan, Qubadlı, Cəbrayıl, Laçın və Kəlbəcər rayonlarının vahid iqtisadi rayonda birləşdirilməsininin tarixi-siyasi əhəmiyyətini qeyd edən natiq  bildirib ki, 44 günlük müharibədə qazanılan möhtəşəm zəfərdən sonra Şərqi Zəgəzur ellərinin da Ana Vətənə qovuşmas, bu torpaqların dirçəlişi, yenidən məskunlaşdırılması prosesinin də dövlət başçımızın başçılığı ilə uğurla davam edir və təqdim edilən təqdimat bu mövzuya həsr edilib.

Zəngəzur” Cəmiyyətləri İctimai Birliyinin sədri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, yazıçı-publisist  Hacı Nərimanoğlu “Şərqi Zəngəzuru Ana Vətənə qovuşduran siyasət” mövzusunda video-təqdimatla çıxış edib. İşğaldan azad edilən yurd yerlərimizdə genişmiqyaslı dirçəliş, tikinti, abadlıq işlərinə başlandığını video görüntülərlə təqdim edən məruzəçi ölkə rəhbərimizin “Zəngəzurun Şərqi varsa, onun Qərbi də var, bunların qovuşması artıq zaman məsələsidir” sözlərini xatırladaraq deyib: “Bu gün hər bir azərbaycanlı fəxrlə görür ki, hərb meydanında qazanılan qələbənin ardınca başlayan Quruculuq və Böyük Qayıdışın da memarı Azərbaycan Prezidentidir”.

Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin Lənkəran bölgəsi üzrə şöbənin müdiri Qağayı Məmmədov, şöbənin aparıcı məsləhətçisi Səyyad Babakişiyev, Lənkəran Regional Elmi Mərkəzinin əməkdaşlarından  Samir Kərimov, Fəranə Mikayılova, Aqil Həsənov, Fuad Hüseynov və İsaq Məmmədov təqdimatla bağlı çıxış ediblər. Xüsusi qeyd edilib ki, Birliyin və Elmi Mərkəzin bir qrup üzvü AMEA-nın ilk şəhidi, REM-in əməkdaşı olmuş Mahsun Bağırzadənin və Şərqi Zəngəzuda döyüşlərdə şəhid olan igid vətən övladlarının valideynləri və qazilərlə işğaldan azad edilmiş yurd yerlərimizə səfər edərək bu işlərin geniş miqyasının şahidi olmuşlar.

Elmi seminarın iştirakçılarına, REM və digər dövlət, qeyri-hökumət və media qurumlarına Hacı Nərimanoğlunun müəllifliyi ilə QHT-nin nəşr etdirdiyi “Şərqi Zəngəzur – Quruculuq və Böyük Qayıdışın ünvanı” layihəsi çərçivəsində nəşr edilən eyni adlı kitabın nüsxələri təqdim olunmuşdur.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev iyulun 2-də “Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin sifarişi ilə Bakı gəmiqayırma zavodunda inşa olunan “Zəngilan” tankerinin istismara verilməsi mərasimində iştirak edib.

Axar.az xəbər verir ki, “Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin sədri Rauf Vəliyev Prezident İlham Əliyevə raport verdi.

Tankerə Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə şanlı Ordumuz tərəfindən azad edilən əzəli və əbədi Azərbaycan torpağı Zəngilanın adı verilib.

Qırx dörd günlük Vətən müharibəsindən sonra Zəngilanda Azərbaycan Bayrağını ucaldan Prezident İlham Əliyev indi isə üçrəngli bayrağımız altında beynəlxalq sularda üzəcək “Zəngilan” tankerinin istismara verilməsi mərasimində iştirakının çox böyük rəmzi mənası var.

“Zəngilan” Bakı gəmiqayırma zavodunda inşa olunan sayca dördüncü milli tankerdir. Bundan əvvəl istismara verilən “Laçın” və “Kəlbəcər” tankerlərindən fərqli olaraq, “Akademik Xoşbəxt Yusifzadə” tankeri kimi, “Zəngilan” ilə də həm neft, həm də kimyəvi məhsullar daşınacaq. Bakı gəmiqayırma zavodunda ASCO üçün “Zəngilan” tipli daha üç tankerin inşası da nəzərdə tutulur. Bununla bağlı sifarişlər alınıb və müvafiq müqavilələr imzalanıb.

Tanker barədə Prezident İlham Əliyevə məlumat verən Rauf Vəliyev bildirib ki, nadir dizaynı ilə seçilən və texniki göstəricilərinə görə geniş imkanlara malik “Zəngilan”ın konsepsiyası Odessa Dəniz Mühəndisliyi Bürosu ilə uğurlu əməkdaşlıq çərçivəsində hazırlanıb. Yeni nəsil tankerin uzunluğu 141 metr, eni 16.9 metr, bortunun hündürlüyü isə 6 metrdir. Saatda 10 knot sürətlə hərəkət edə biləcək tanker 15 nəfərlik heyət tərəfindən idarə olunacaq. Tanker ümumi tutumu 9212 kubmetr olan 6 yük çəninə malikdir. Dedveyti 7875 ton təşkil edən tankerdə dünyanın aparıcı şirkətlərinin avadanlıqları quraşdırılıb. Gəminin texniki göstəriciləri, xüsusilə suya oturumu maksimum yük götürməklə Xəzər hövzəsində nisbətən dayaz limanlara daxil olmağa və Xəzərdən kənara yük daşımağa imkan yaradır. Yeni nəsil “Zəngilan” tankeri də digər milli istehsalımız olan tankerlər kimi Xəzərdə və Xəzərdənkənar sularda istismar ediləcək.

“Bakı Gəmiqayırma Zavodu” MMC-nin İdarə Heyətinin sədri Elşad Nuriyev dövlətimizin başçısına müəssisənin fəaliyyəti barədə məlumat verib. Bildirib ki, ümumilikdə 1046 nəfərin çalışdığı zavodda bir Ro-Pax tipli bərənin, iki tankerin və bir dibdərinləşdirən gəminin inşası davam etdirilir. İki tanker, dörd dalğıc və üç sürətli sərnişin gəmisi layihəndirmə, dörd quru yük gəmisi, bir patrul gəmisi və bir yanğınsöndürmə gəmisi isə müqavilə mərhələsindədir. Zavod beş ticarət və səkkiz xidmət gəmisi ilə bağlı müqavilələr imzalayıb.

Sonra dövlətimizin başçısı tankerin istifadəyə verilməsini bildirən rəmzi lenti kəsdi.

Qeyd edək ki, ASCO yarandığı dövrdən bəri ümumilikdə 29 yeni gəmi istismara verilib. Onlardan biri yedək, üçü sərnişin, ikisi Ro-Pax tipli gəmi-bərə, dördü tanker olmaqla, ümumilikdə 10-u Bakı gəmiqayırma zavodunda inşa edilib. Həmçinin ASCO-nun Müşahidə Şurasının məqbul hesab etdiyi Gəmiçiliyin Strateji İnkişaf Proqramına uyğun olaraq Bakı gəmiqayırma zavoduna 11 gəminin, o cümlədən bir Ro-Pax tipli gəmi-bərə, üç tanker, 80 nəfərlik üç sərnişin gəmisi, 60 və 45 metr dərinliklərdə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş dörd dalğıc gəmisinin tikintisinə dair yeni sifarişlər verilib.

Ümumilikdə son illərdə donanmanın yenilənməsi və yeni gəmilərin tikintisi istiqamətində həyata keçirilən genişmiqyaslı tədbirlər ASCO-nun Xəzərdə aparıcı mövqeyinin qorunub saxlanılmasına, Azərbaycan ərazisindən artan tranzit yükdaşımalarında gəmilərə olan tələbatın ödənilməsinə, Xəzərdə neft-qaz layihələrinin uğurla icrasına böyük töhfə verir. Bu istiqamətdə görülən genişmiqyaslı işlər Xəzərdənkənar sularda Gəmiçiliyin mövqeyinin möhkəmləndirilməsi və genişləndirilməsində də mühüm rol oynayır.

Bunlarla yanaşı, son bir ildə beynəlxalq sularda yeni tipli daha böyük gəmilərin istismara verilməsi istiqamətində də uğurlu layihələr icra olunub. 2023-cü ildə xarici sularda Azərbaycan Bayrağı altında “Şuşa”, “Qarabağ”, “Zəngəzur” adlı 3 “Aframax” tipli tanker istismara verilib. Cari ilin mayında isə Çində “Xocalı” adlı “Handysize” tipli bir quru yük gəmisinin istismara verilməsi ilə Gəmiçilik quru yük daşımalarında yeni seqmentə daxil olub. Bu gəminin ilk səfəri Cənubi Koreyanın "Bakpyung" limanından ABŞ-ın "Portland" limanına yerinə yetirilib. Gəmi artıq təyinat limanındadır və hazırda yükboşaltma əməliyyatı icra edilir.

Onu da qeyd edək ki, bu səfərlə "Xocalı" müstəqil Azərbaycan Bayrağı altında Amerika sularına daxil olan ilk gəmi kimi tarixə düşüb.

Təbii ki, görülən işlər bütövlükdə ölkəmizin iqtisadi sahədə dinamik inkişafının nəticəsidir. Hazırda Azərbaycan dünyada gedən müxtəlif geosiyasi böhranlara baxmayaraq, öz iqtisadiyyatını bu böhranın yaratdığı mənfi meyillərdən maksimum dərəcədə qoruya bilir. Bu gün hər bir sektorda, o cümlədən dəniz nəqliyyatı sahəsində ciddi inkişaf templəri müşahidə olunur ki, bunun da əsasında Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən uğurlu iqtisadi siyasət dayanır.

Dövlətimizin başçısının tapşırığı ilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları ərazisində icra olunan, işğaldan azad edilmiş rayon və kəndlərin sosial-iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayacaq yol infrastrukturu layihələrindən biri də Qubadlı-Eyvazlı avtomobil yoludur.

zengezur.com aayda.gov.az saytına istinadla xəbər verir ki, 28,5 km uzunluğa malik Qubadlı-Eyvazlı avtomobil yolu Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi tərəfindən 2 zolaqlı olmaqla, III texniki dərəcəyə uyğun olaraq inşa edilir. Qubadlı rayonunda çətin relyefə malik dağlıq ərazidən keçərək Eyvazlı kəndinə gedən avtomobil yolu boyunca aparılan geniş miqyaslı tikinti işləri uğurla və yüksək keyfiyyətlə davam etdirilir.

 “Qubadlı-Eyvazlı avtomobil yolunun tikintisi” layihəsinə uyğun olaraq çətin relyefli dağlıq ərazilərdə öncə servis yolları salınır, daha sonra xüsusi texnikaların köməyi ilə pnevmatik çəkiclərdən istifadə edilməklə qırıcı üsulu ilə qaya süxurları dağıdılaraq yol yatağının layihə səviyyəsinə gətirilməsi və tikintisi icra edilir.

Digər ərazilərdə yararsız qruntun və torpaq yatağının genişləndirilməsi üçün qazma, əks dolğu, dağ yamaclarının kəsilərək və layihə səviyyəsinə gətirilərək yeni yol yatağının inşası icra olunur. Yol yatağının profilə salınması və dolğu işləri artıq son mərhələ üzrə aparılır.
“İnşaat Norma və Qaydaları”na əsasən daha sonra yol əsasının tikintisi istiqamətində işlər aparılır. Lazımi qruntdan istifadə olunmaqla lay-lay kipləşdirilən yol əsasının tikintisi artıq yekunlaşmaq üzrədir.

Qeyd edək ki, yol əsası hazır olan hissələrə artıq yeni asfalt-beton örtüyünün döşənməsi işlərinə də start verilib. 3 laydan ibarət olacaq asfalt-beton örtüyünün 250 min kv.metrdən çox əraziyə döşənməsi nəzərdə tutulub.

Yeni inşa edilən yol boyunca layihəyə uyğun suların ötürülməsini təmin etmək məqsədilə müxtəlif diametrlərə malik 91 dairəvi boru quraşdırılıb. Dağlıq relyef nəzərə alınaraq, suötürücü boruların diametri 1250 mm və 1500 mm təşkil edir. Bundan başqa layihə boyunca 16 km uzunluğunda drenaj sistemi də inşa edilir.

Layihə üzrə zəruri yerlərdə düzbucaqlı su keçidləri, yolun 9-cu kilometrində 6x12 m və 24-cü kilometrində 5x12 m ölçülərində körpü tipli müxtəlif təyinatlı düzbucaqlı alt keçidləri, yolun 2,5-ci kilometrində 122.4 metr uzunluğa malik 4 aşırımlı və 21-ci kilometrində 66 metr uzunluğa malik 2 aşırımlı avtomobil körpüləri, həmçinin 1 qovşaq da inşa olunub.

Layihə üzrə ümumilikdə görülmüş işin fiziki tərəqqisi 75% təşkil edir.

Xüsusi texnikalardan istifadə olunmaqla görülən işlərin zamanında və keyfiyyətlə yerinə yetirilməsi üçün tikinti ərazisinə lazımı sayda texnika və canlı qüvvə cəlb edilib.

Qubadlı-Eyvazı avtomobil yolu Qubadlı rayonun Mahmudlu, Xıdırlı, Müskanlı, Məlikəhmədli, Qudanlı, Davudlu, Eyvazlı kəndlərinin ərazisindən keçir.

BÜTÜN YOLLAR QARABAĞ VƏ ZƏNGƏZURA APARIR...

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Mərkəzi Elmi Kitabxanasında (MEK) yazıçı-publisist, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Hacı Nərimanoğlunun yeni çapdan çıxan “Şərqi Zəngəzur – Quruculuq və Böyük Qayıdışın ünvanı” kitabının təqdimatı olub.

Ardını oxu...

Türk soydaşımızın İran Prezidenti seçilmək şansı digər namizədlərin hamısından böyükdür

İranda növbədənkənar prezident seçkisi ikinci həlledici mərhələyə qədəm qoyub. 16 saat davam edən səsvermə bitəndən sonra başlanan sayımın yekunları ertəsi günü iyunun 29-da səhər elan edilib, I mərhələdə Məsud Pezeşkian səslərin 43.5 faizini yığıb. Sərt xətt tərəfdarı Səid Cəlili 37.7 faiz səs yığıb. Parlamentin keçmiş mühafizəkar spikeri Məhəmməd Bağer Qalibaf 14 faizlə rəqiblərindən xeyli geri qalır. Keçmiş daxili işlər və ədliyyə naziri, sərt xətt tərəfdarı Mustafa Purməhəmmədi bir faizdən də az səs yığıb. Namizədlərdən heç biri birinci raundda azı 50 faiz səs toplaya bilmədiyinə görə iyulun 5-də ikinci tur keçirilməlidir.

Azərbaycan türkü Məsud Pezeşkianın qalib olacağı şübhə yaratmır. Məsud Pezeşkian  29 sentyabr 1954-cü ildə Məsud Pezeşkian Təbriz şəhristanı, Şərqi Azərbaycan ostanının Mahabad şəhərində türk ailəsində doğulub. Təbriz Tibb Elmləri Universitetini bitirib, ‎tanınmış beyin cərrahıdır, elmi  tədqiqatları ilə də tanınır, bitirdiyi Universitetin rektoru, İranın səhiyyə naziri olub, Təbrizdən İran parlamentinə üzv, hörmət və nüfuzuna görə İran Parlamenti sədrinin birinci  müavini seçilib, daim hüquq pozulan türksoyluların, haqqın, ədalətin müdafiəçisi kimi tanınıb, bu cəhətdən sadə insanlar tərəfindən daha çox sayılıb, sevilib. Dəfələrlə türklərin ana dilində təhsil alma haqqına etinasızlığa, Ana Yasa maddələrinin pozulmasına qarşı çıxış edib. Xocalı soyqırımının 27-ci ildönümündə Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın Tehrana səfəri və "Ararat" klubunda erməni icması ilə görüşü zamanı "Qarabağ Ermənistandır, vəssalam" sözləri yazılmış plakatın qaldırılmasına kəskin etiraz edən millət vəkillərindən biri olub. Məsud Pezeşkian dəfələrlə “mən türkəm və türklüyümlə qürur duyuram”, - deyib. Ailədə yalnız türk dilində danışıblar. O, Şəhriyarın “Heydərbabaya salam” şeirini çox təsirli ifa edir. Doktor Pezeşkian: "Allah məni türk yaratdı, şükürlər olsun ki, belə yaradılmışam"-deyir. Sözdə, əməldə daim İranda islahatların aparılmasını təşviq edib, buna çalışıb. Ona ən çox səs verənlər İranda islahat tərəfdarlarıdır. Pezeşkiana qarşı sərt idarəetmə tərəfdarları olan qatı dini mühafizəkar cəbhə mütəşəkkil açıq və gizli təbliğatını gücləndirmələrinə baxmayaraq, soydaşımızın Prezident seçilmə imkanları böyükdür. Çünki Pezeşkian türk kimliyininin dini kimlikdən öndə olduğunu, İranın islahatlara, yeniləşməyə hamilə olduğunu, vətəndaşların mütləq əksəriyyətinin İranı həbsxana vəziyyətindən çıxarmağın labüdlüyünü sübut edir, azad seçkilərilərlə, dinc yolla dəyişikliyə nail olmağın mümkünlüyünü sərgiləyən, buna inam yaradan, bədbinliyə rəvac verən siyasətə qarşı ağılla sinə gərən siyasətçi oldu. Və bir də uzun illərdən sonra siyasi lider olaraq ruhani - molla geyimindən cəsarətlə imtina etməyi bacardı, inanıram bacardıqları daha çox olacaqdır. 

Bundan sonrakı siyasi, fiziki taleyindən asılı olmayaraq O İran siyasətinə, tarixinə şərəfli səhifə yazdıra, bir çox stereotipləri artıq dağıda bilib. 

Məsud Pezeşkian həyatında faciələr yaşayıb. Belə ki, 1993-cü ildə avtomobil qəzasında ginekoloq həkim olan həyat yoldaşı və övladı haqqın dərgahına qovuşub, bundan sonra ailə həyatı qurmayıb, ömrünü üç övladının tərbiyəsinə və xalqına, ölkəsinə həsr edib. Sadə, təmiz, əxlaqlı yaşamı ilə nümunə olan siyasilərdən sayılır.

Təəssüflə qeyd etməliyik ki, Türkiyə və Azərbaycanda bəzi gerizəkalı, elmdən uzaq insanlar media və sosial şəbəkələrdə onu soyadının “yan” sonluğuna görə erməni sayanlar da var. Ancaq az-çox türk dilinin tarixindən başı çıxanlar bilir ki, “an/ən” qədim türk və fars dilində lar/lər şəkilçisini əvəz edir, əgər səhvən an yox, yan yazılırsa da, bu da qəbulediləndir; “y” bitişdirici samit olaraq sözün kökü ilə şəkilçi arasında işlənən fonemdir. Tarix boyu türk və fars məmləkətində itaətkar ömür sürən ermənilər də bu soyadı müsəlmanlardan götürüblər. 20 mayda helikopter qəzasında həlak olan fars kökənli mərhum xarici işlər naziri Hüseyin Əmir Abdullahiyan soyadı “yan”la bitirdi, onun fars soy-kökünə heç kim şəkk-şübhə etməmişdi. Əgər bu məntiqlə yanaşmalı olsaq, onda gərək Qəziyan, Şirvan, Muğan, Nabran, Mərdəkan....onlarla belə adın kökünə də şübhə ilə yanaşaq.

İranın daxilində və xaricdəki qatı mühafizəkar dinçilərin, fars şovinistlərinin Məsud Pezeşkiana və tərəfdarlarına qarşı günbəgün güclənməkdə olan hücum, qanunsuz anti-təbliğat, zorakılıq kampaniyasına Azərbaycan və Türkiyənin səssiz qalması, ona ən azı televiziya, media, sosial şəbəkələr, internet təbliğatı vasitəsilə dəstək verməməsi acı təəssüf doğurur. 

İran İslam Respublikasının ali dini rəhbərindən sonra xalqın halal səsi ilə Prezident seçiləcəyi şübhə doğurmayan Məsud Pezeşkianın bu mərtəbəyə yetişməsi hər bir Azərbaycanlıda fərəh və qürur hissi oyadır, İran-Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinin yaxşı yöndə inkişafına da ümid, inam yaradır.

Allah yardımçınız olsun, yolunuz açıq olsun, hörmətli Məsud Pezeşkian!

Hacı NƏRİMANOĞLU

“Zəngəzur” Cəmiyyətləri Birliyinin sədri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru