Dünyanın müxtəlif xalqlarına mənsub yüzlərlə tanınmış alim, tədqiqatçı, səyyah, filosofun, o cümlədən erməni məşhurlarının bir çoxu ermənilərin təbiətən xəyanətkar, dağıdıcı, xəbis, qorxaq, nankor, paxıl xislətli psixologiyası, mentaliteti barədə yazmışlar. Qədim zamanlardan günümüzədək söylənilən belə fikirlərin doğruluğu 27 sentyabr 2020-ci ildən başlanıb 44 gün sürən Azərbaycan-Ermənistan savaşında bir daha aydın göründü, yenə də bütün çılpaqlığı ilə üzə çıxdı.
Heç bir dövlət tərəfindən tanınmamış, özünü qondarma cinayətkar “Dağlıq Qarabağ Respublikası”nın prezidenti sayan Araik Arutunyan erməni millətinin öz ordusuna, ordunun da millətə xəyanət etdiyini şəxsi feysbuk səhifəsində real faktlarla belə ifadə edib: “Azərbaycan Ordusu Suqovuşan və Talış kəndlərini azad edəndə yardım üçün Yerevana müraciət etdik, amma yardıma gələn Ermənistan ordusunun ən elit hissələri hücuma keçməkdən boyun qaçırdı. O gün ordunun bir hissəsinin vahiməyə qapıldığına tamamilə əmin olmuşdum. Onlara yalvardım, ən qabaqda özüm gedəcəyəm dedim, amma yenə də gəlmədilər, "prezidenti" (özünü nəzərdə tutur – red.) tək qoydular. Bu gün bunları danışıram, çünki danışmalıyam. Ermənistan Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin ən elit birləşməsinin üzvlərindən soruşa bilərsiniz, görün mənim xahişimi necə üzümə qaytardılar. Mən yalvarırdım onlara. Soruşun onlara mənə nə dedilər...Hadrut ətrafındakı döyüş zamanı 1500 erməni əsgəri onlarla azərbaycanlı əsgərdən qorxub qaçırdı. Bu gün xain, satqın axtarışında olan o siyasətçilər qoy öz övladlarının, qohum-əqrəbalarının döyüşlərdə iştirakına dair məlumat versinlər. Camaatı aldatmaq üçün selfi çəkirdilər, guya cəbhədədirlər, əslində isə tamam başqa yerdə olublar. Yeni gələnlər döyüşə getməkdən boyun qaçırırdı. Son gün isə Stepanakertin (Xankəndi – red.) kənarlarında cəmi 100-200 döyüşçümüz qalmışdı”.
https://azpolitika.info/?p=610921
Erməni ordusunun, əsgərlərinin qorxaqlığı, xəyanətkarlığı barədə Araik Arutunyanın bu sözləri eynilə 1918-ci ildə Bakıda yerləşən ingilis qoşunlarının komandanı, Qafqaz İslam Ordusuna qarşı müqavimət əməliyyatının rəhbəri general Lionel Denstervillin gündəliyində yazdıqlarını xatırladır: “Hər iki cinahın ön xəttində dayanan ermənilərin nəzarət etdiyi mövqelər mənim Şimali Stafforddan olan əsgərlərim hesabına qüvvətləndirilsə də, bu ermənilər son dərəcə boş, fərsiz adamlardır. Aralarında heç bir nizam-intizam və mütəşəkkillik yoxdur. Ermənilər düşmənin hücum etdiyi bütün mövqelərdən qaçırlar. Nəticədə mənim yardımdan məhrum olan əsgərlərim asan ova çevrilirlər. Mən ermənilərə az öncə möhkəmləndirilən mövqelərdə yerləşməyi əmr etmişdim. Çünki zərbəni məhz həmin istiqamətdən gözləyirdik. Amma onlar düşmən hücumunu əsas gətirib əmrin icrasından boyun qaçırdılar. Dünən erməni hərbi hissələrinə cəbhə xəttinə yollanmaq əmr olunub. Lakin yığışıb məsələ ilə bağlı iclas keçiriblər. Onlardan 30 faizi cəbhə xəttinə yollanmağın lehinə, 70 faizi əleyhinə olub! Baş komandan general Vasili Dokuçayevin qərargah rəisi erməni polkovniki Zirayp Avetisov aciz, xəstə, tamamən heç bir işə yaramayan adamdır. Generala dedim ki, ona bir təpik vurub qovsun, yerinə də Stouku təyin etsin. 5 sentyabr 1918-ci il”.
https://aztc.gov.az/az/posts/id:1139
Dünya bu günlərdə erməni xislətinə bir daha şahid oldu; əsgərlərin qorxaqcasına döyüşdən imtina edərək silah, sursatlarını ataraq qaçması, fərariliyin kütləvi hal alması, bunun əksinə azərbaycanlı döyüşçülərin cəsarət, şücaətini erməni hərbi, siyasi rəhbərlərinin açıqlamalarında dəfələrlə səsləndi, videolentlərə həkk edildi, etiraf olundu. Ermənistanın öz ordusunun “məğlubedilməz”liyi barədə uydurduğu 30 illik mif bir neçə günə puç oldu.
https://www.youtube.com/watch?v=uKW7jD1Uqr4
Gürcüstanın keçmiş prezidenti Mixail Saakaşvilinin apardığı müqayisə, gəldiyi nəticə reallığı əks etdirir: “Ermənilər deyirdilər ki, guya Azərbaycan əsgərləri vuruşa bilmirlər və qorxaqdırlar. Ancaq döyüş meydanından qaçan ermənilərdir. Azərbaycan əsgərləri isə qəhrəmanlıqla, cəsarətlə vuruşaraq, öz ölkələrinin ərazilərini mərdliklə azad edirlər”.
https://musavat.com/mobile/news/tarixi-zeferin-deyerini-bilek-biz-geleceyi-planlasdiririq-dusmen-ise-qaranliq-kecmisinde-defn-olunub_754271.html
1992-ci il fevralın 25-dən 26-a keçən gecə ermənilər illərlə qonşuluqda yaşadıqları Xocalını mühasirəyə alaraq, bütün binaları od vurub yandırdılar, talan, qarət etdilər. 63-ü uşaq, 106-sı qadın, 70-i qoca və qarı olmaqla, 613 mülki sakini qətlə yetirdilər. 76-sı uşaq olmaqla, 487 nəfər yaralanıb, ömürlük şikəst oldu. 1275 nəfər əsir götürülüb. Əsir götürülənlərdən 150 nəfərinin, o cümlədən 68 qadın və 26 uşağın taleyi bu günədək məlum deyil. Havadar dövlətlərin açıq fəal hərbi-siyasi yardımı hesabına, məkrli hiylə ilə digər bölgələrin işğalında da erməni barbarlığının yaratdığı bənzər mənzərə təkrar olunub.
https://az.wikipedia.org/wiki/Xocalı_oyqırımı
Azərbaycanlıların qoyub çıxmaq məcburiyyətində qalaraq tərk etdikləri evlərdə məskunlaşıb 30 il müddətində yaşadıqları evləri tam hərbi üstünlüyə malik Azərbaycan dövlətinin yaratmış olduğu humanist addım, sülh şəraitində tərk edərkən bütün infrastrukturu - ev, məktəb, xəstəxana, kitabxana, uşaq bağçası, inzibati binaları od vurub yandırır, tarixi abidələri, qəbiristanlıqları, körpüləri dağıdır, meşələrə od vurub külə çevirir, flora və faunanı məhv edirlər. Faktik olaraq, Azərbaycan ərazisinin 5-dən biri erməni vandalizmi səbəbindən xarabalığa, insanların hazırda məskunlaşması üçün yararsız ölü zonaya çevrilib. Hətta, illərdir xristian həmrəyliyinə sadiq qalıb erməniləri hər fürsətdə müdafiə edib sivil cəmiyyət kimi təqdim etməyə cəhd göstərən Avropa, Rusiya, Qərb mediası belə bu qeyri-insani hərəkətlərə laqeyd qala bilmirlər.
Ukraynalı hərbi ekspert Алексей Арестович feysbuk səhifəsində Fransanın məşhur “Le Mond” qəzetindən götürülmüş materialı yayıb təhlil edir, ermənilərin guya ki ancaq Türkiyə dronları hesabına qələbə qazandığını gülünc iddia adlandırır, Azərbaycan əsgərlərinin misli görünməmiş döyüş ruhu, bacarıq və şücaətini, Şuşanın murdar yağılardan təmizlənməsinn detallarını açıqlayır: “Азербайджан вернул древнюю столицу Карабаха, город огромного символического значения - Шушу. Это событие для азербайджанцев, как для израильтян - выход к Стене Плача в 1967 году, как Мекка для мусульман - возвращение Родины, возвращение истории. Вернул по земле, пройдя через горы пехотой с боями, с носимым боекомплектом, в тумане, в нелетную погоду. Это так - для тех, кто говорит, что «...все сделали дроны.”
https://haqqin.az/news/193407
“Villagers burn houses ahead of Azerbaijan takeover” (Azərbaycana təslim etməmişdən öncə kəndlilər evləri yandırlar), “Aljazeera TV”nin bu başlıq altında yaydığı məlumatda deyilir: “Mardakert rayonu ilə sərhəddə olan Çarektar kəndində ən azı altı evə şənbə günü səhər od vuruldu. Vadinin üzərində qalın boz tüstü yüksəldi. "Bura mənim evimdir, onu türklərə buraxa bilmərəm" deyən sakinlərdən biri tamamilə boş bir evə benzinlə isladılmış yanan taxta və bez parçaları atdı: "Bu gün hamı evlərini yandıracaq ... Bizə ərazini tərk etmək üçün gecə yarısına qədər vaxt verilib". Cümə günü Çarektar kəndində və ətrafında ən azı 10 ev yandırıldı.”
Hətta, ermənilərə xüsusi simpatiyası ilə seçilən Fransa mediası da bu məsələyə xüsusi diqqət ayırıb. “Agence France-Presse” (AFP) və “France24” kimi TV kanallar oxşar xəbərlər yayıb.
Dünyanın 155 ölkəsində 8 dildə yayımlanan, 350 milyon tamaşaçı auditoriyası olan “Euronews” TV kanalı da oxşar xarakterli materiallar, erməni millətinin təmsilçilərinin yayımlayıb. Vahe Mikrtçyan “Euronews”a deyir: “Mən öz əlimlə od vurduğum bu evə tamaşa edirəm: “Mən azərbaycanlılara heç nə qoyub getmək istəmirəm”.
“Euronews” bildirir: “Digər ermənilər də evlərinə od vururlar. Onlar ərazini təhvil alacaq azərbaycanlılara xarabalıqlar qoyub gedirlər. Ermənilərin tərk etməli olduqları ərazilər hüquqi baxımdan Azərbaycan torpaqlarıdır və bu əraziləri ermənilər işğal etmişdi.”
https://www.euronews.com/2020/11/14/nagorno-karabakh-ethnic-armenians-set-fire-to-their-homes-rather-than-hand-them-to-azerbai
https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3334400.html
Məşhur erməni tarixçisi, publisisti T.Haçikoğlyan 100 il əvvəl yazırdı: "Şərəfsiz daşnak "cümhuriyyəti”nin qısa dövründə Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə ilə aparılan döyüşlərdə daşnakların qanlı əlləri ilə minlərlə türkü məhv etdikləri, kəndlərini yandırıb külə çevirdikləri Zəngəzur, Şərur, Dərələyəz, Meğri, Ağbaba, Zəngibasar, Böyük Vedidəki türk kəndlərində yaşanan vəhşiliklər, qətliamlar, soyğunçuluqlar hələ də yaddaşlardan silinməyib. Əsgərlərdə yaltaqlıq, keyfiyyətsizlik, çalıb-çapmaq, başqasının hesabına yaşama, günahsız və çarəsiz insanları öldürmə psixologiyası kök atmışdı.”
(T.Haçikoğlyan, 10 let Armyanskoy Streklovoy Divizii, s. 4-6, iz datelstvo Polit Uprav. KKA, Tiflis, 1930).
Ermənilərin tarixdə mövcud olmamış saxta soyqırım iddialarının yer aldığı 1915-ci illərdə belə türklər heç zaman uşaq, körpələrə əl qaldırmağı özlərinə rəva bilməyiblər. Bu barədə yüzlərlə erməni şahidin ifadəsi toplanıb nəşr edilib, filmlər çəkilib. 24 aprel 2014-cü ildə Ermənistan Respublikasının 3-cü prezidenti (9 aprel 2008–9 aprel 2018) Serj Sarkisyan bu tarixi həqiqəti dilinə gətirib etiraf etmişdi: “Biz o ağır günlərdə öz erməni qonşularına və dostlarına kömək əlini uzadan, talançıların caynağından çoxsaylı erməni uşaqlarını xilas edən bütün türkləri və türk ailələrini yad edirik.” Xocalı soyqırımının əsas təşkilatçı, iştirakçılarından olan həmin S. Sarkisyanın bu üzdəniraq etirafı da tarixin yaddaşına köçüb: “Xocalıya qədər Azərbaycan tərəfi elə bilirdi ki, bizimlə zarafat eləmək olar. Onlar elə düşünürdülər ki, ermənilər mülki əhaliyə qarşı əl qaldıracaq insanlar deyil. Biz bu anlayışa (stereotipə) son qoyduq. Baş verən hadisənin bir səbəbi də bu idi (Xocalı soyqırımı nəzərdə tutulur-red.)
Dəyişən sivil dünyada erməniliyin, ermənilərin bu qeyri-insani mahiyyəti dəyişməyib; 27 sentyabr 2020-ci ildə Azərbaycanlıların 28-30 il əvvəl ermənilər tərəfindən işğal olunmuş torpaqlarının azad edilməsi, həm də BMT Təhlükəsizlik Şurasının 4 qətnaməsinin yerinə yetirilməsi üçün başlatdığı hərbi əməliyyatlar başlanan ilk günlərdən erməni silahlı qüvvələri cəbhə bölgəsindən, döyüş zonasından 100 km uzaqda yerləşən Azərbaycanın 2-ci böyük şəhəri, yarım milyon əhalisi olan Gəncəni 4 dəfə - 5, 8, 11 və 17 oktyabr tarixlərində, həm də gecə vaxtları, özü də istifadəsi qadağan olunmuş “Skad” və “Smerç” raket qurğularından atəşə tutdu, nəticədə 26 nəfər mülki şəxs həlak oldu, 143 nəfər isə yaralandı. Həmin faktlar “Human Rights Watch” və “Amnesty İnternational” təşkilatları tərəfindən də qeydə alındı, “ağlasığmaz qəddarlıq” kimi qiymətləndirildi. Ermənilər Mingəçevir, Bərdə, Ağcabədi, Tərtər, Goranboy, Beyləqan və digər rayonlara, hətta, ölkə paytaxtı Bakıya da raketlər atmış, böyük dağıntılar törətmiş, içərisində 11 azyaşlı məktəbli də olmaqla, 93 mülki şəxs həlak olmuşdur.
https://genprosecutor.gov.az/az/post/3190
"Daşnaksütyunun diktatorluğu dönəmində (1918-1920) qeyri-erməni əhalisinə qarşı qanunsuzluqlar baş verirdi. Daşnaksütyunun əsas fikri erməni torpaqlarında yaşayan azərbaycanlıları və kürdləri tamamilə məhv edərək ölkəni erməniləşdirmək idi. İki il yarımlıq hökmranlıqları dövründə daşnaksütyun Ermənistanda yaşayan azərbaycanlıları öldürüb yağmalayaraq, kənd və qəsəbələrə od vurub yandırdılar. Daşnak hökuməti "dövlətin tələblərini yerinə yetirmədilər” bəhanəsi ilə azərbaycanlı və kürd kəndlərinin insanlarını bombaladı. 1920-ci ildə isə ermənilər fəhlə və kəndlilərinin may qiyamının yatırdılmasından sonra daşnaksütyun "müsəlmanlar bizim düşmənimizdir” şüarı altında azərbaycanlı və kürd kəndlərini bombalayaraq sadə insanları məhv etdi.”
Aleksandr Arçunoviç Lalayan, "Kontrrevolyutsionnaya rol partii daşnaksutyun”, istoriçeskie Zapiski, N. 2, s. 101, 1928.
(Məşhur erməni tarixçisi A.A.Lalayanın, The Counter Revolutionary Role Of The, Taşnak Partisi’nin Karşıdevrimci Rolü, О резне в 1918–1920-х годов, Журнал “Революционный Восток” , №2-3, 1936. Москва, Из воспоминаний Оганеса Апресяна. Леонард Рамсден Хартвилл. “Таковы люди. Азербайджанские события 1918–1922-х годов в воспоминаниях одного армянина”. США, Индианаполис, издательство “Боббс Мерил компани”, 1928-й год.Из воспоминаний Оганеса Апресяна. Леонард Рамсден Хартвилл. “Таковы люди. Азербайджанские события 1918–1922-х годов в воспоминаниях одного армянина”. США, Индианаполис, издательство “Боббс Мерил компани”, 1928-й год. С. Заварян. “Экономические условия Карабаха и голод 1905-1907 гг.” Перевод с армянского, Санкт Петербург (СПб), 1907, с. 61(Армянский учёный С.Заварян утверждал, что во время истребления азербайджанцев в 1905 году, в Шуше были сожжены 12, в Джаванширском районе – 15, в Джебраиле – 5, в Зенгазуре -43, всего – 75 мусульманских тюркских сёл) və digər erməni müəllifləri öz əsərlərində həmcinslərinin dinc, günühsız azərbaycanlı əhaliyə qarşı törətdiyi qıtliam, talan, qarət, dağıntılara dair yüzlərlə detal, sübut, sənəd vardır.
Hacı Nərimanoğlu